Γέροντας Εφραίμ Αριζόνας: Όταν ο Χριστός ζει μέσα σου…

 

Γέροντας Εφραίμ Αριζόνας: Όταν ο Χριστός ζει μέσα σου…

Όταν ο Χριστός ζει μέσα σου, μη φοβού τίποτε.

Δια να ζει μέσα σου ο Χριστός χρειάζεται ταπείνωσις πολλή.

Πίπτε νοερώς εις τους αχράντους Του πόδας και κλαίε: Ιησού μου, Συ μου μένεις πλέον εις αυτήν την ταπεινήν ζωήν μου, ως φως και ζωή, δείξόν μου το πνευματικόν Σου κάλλος, όπως εμπλησθώ Θείου έρωτος και δράμω κατόπιν του μύρου Σου και κράξω… «εκολλήθη η ψυχή μου οπίσω Σου, εμού δε αντελάβετο η δεξιά σου» (Ψαλμ. 62,9 ).

Μοναχός Εφραίμ Λαυριώτης (1926 – 25 Ιουνίου 1999)

Ο μοναχός Εφραίμ Λαυριώτης, βαστώντας την εικόνα της Φοβεράς Προστασίας (φωτ. μοναχού Παϊσίου Καρυώτη)

Ο κατά κόσμον Εμμανουήλ Φωτίου Πασσάλης, ο καλοκάγαθος, απλούστατος και ταπεινότατος αυτός άνθρωπος του Θεού γεννήθηκε στο χωριό Μαριτσά της Ρόδου το 1926. Στον κόσμο Πνευματικό είχε τον μακαριστό Γέροντα Αμφιλόχιο Μακρή († 1970). Προσήλθε στο Άγιον Όρος και πρώτα πήγε στη σκήτη των Καυσοκαλυβίων στους Γέροντες Μιχαήλ († 1979) και Ιερόθεο († 1968). Στην ιερά μονή Μεγίστης Λαύρας εισήρθε το 1957 και εκάρη μοναχός το 1958. Τον κτήτορα της μονής του όσιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη τον λάτρευε. Διακόνησε με προθυμία και φιλότιμο τη μονή της μετανοίας του επί έτη ως εκκλησιαστικός, παραβηματάρης, διαβαστής και κονακτσής στο κονάκι των Καρύων.

Αγαπούσε υπερβολικά την εκκλησία, την Παναγία, τους αγίους, τις ιερές ακολουθίες. Αγαπούσε την τάξη, την ευπρέπεια, το τυπικό, την παράδοση. Γι’ αυτό και πάντα θα είχε κάποιο μικρό παράπονο για κάποιες παρατυπίες η παραλείψεις. Ήταν τύπος ευχάριστος και αγαπητός για την καλοκαγαθία του και την απλότητά του. Τα λόγια του ήταν ανεπιτήδευτα, ταπεινά και χαριτωμένα. Φιλότιμος, φιλόπονος, φιλακόλουθος, φιλάγαθος και φιλάρετος. Ακτήμων, ελεήμων, συμπαθής και πάντοτε καλοσυνάτος. Συνδεόταν κι εμπνεόταν από τον συμπατριώτη του, μεγάλο νηστευτή, ανυπόδητο, και ασκητή Γέροντα Αββακούμ († 1978).

Ο μοναχός Εφραίμ Λαυριώτης στο ναό του Πρωτάτου (φωτ. μοναχού Γαβριήλ Φιλοθεΐτου

Κάποτε, το 1993, μου υπαγόρευε κι έγραφα: «Η Παναγία Θεοτόκος και Αειπάρθενος Μαρία βοήθειά μας. Έχω να σου εξιστορήσω με παράπονο για τη ζωή των παλαιών πατέρων και μοναχών, που έζησαν στο Άγιον ’Όρος. Όταν πρωτοήρθα το 1956 στο Άγιον Όρος, ο τόπος ήταν πράγματι όπως τον έγραφε ο εν Μικρά Αγία Άννη ασκήσας Αγάπιος ο εκ Κρήτης στο βιβλίο του Αμαρτωλών σωτηρία. Έβλεπες τους μοναχούς να περνάνε εκείνα τα αρχαία μονοπάτια με τα υποζύγια. Ξεκινώντας από τη Λαύρα, σε έξι ώρες σε έφερνε το μουλάρι ατό κονάκι, λέγοντας στον δρόμο τους Χαιρετισμούς και την Παράκληση της Παναγίας, έχοντας μαζί ψωμί και τυρί, να το αφήσεις στο Αγίασμα, να φάνε οι προσκυνητές. Οι αντιπρόσωποι έμεναν πάντοτε στο κονάκι έχοντας κονακτζή και μάγειρα και καλλιεργούσαν τον κήπο. Χριστούγεννα και Πάσχα έρχονταν με τα μουλάρια στο μοναστήρι, αφήνοντας πίσω τον κονακτζή και τον μάγειρα. Τότε που ήρθα στο Άγιον Όρος βρήκα τέσσερις ηγουμένους αγίους ανθρώπους: τον Γαβριήλ Διονυσιάτη, τον Χαράλαμπο τον Σιμωνοπετρίτη, Σωφρόνιο τον Κουτλουμουσιανό και τον Ευδόκιμο τον Ξενοφωντινό, ανθρώπους του Θεού και πεπειραμένους στο να διοικούν ολόκληρα μοναστήρια και υλικώς και πνευματικώς. Η Λαύρα ως ιδιόρρυθμον ειχε τον Γερο-Άμβρόσιο, που σαν γνήσιο άνθρωπο του Θεού οι προϊστάμενοι τον είχαν ως ηγούμενο. Τότε είχαν προϊσταμένους γέρους και μορφωμένους. Έβλεπες τον Παύλο τον Παυλίδη τον ιατρό και τον Γερο-Ονούφριο, τελειόφοιτο της Αθωνιάδος. Την Πρωτοχρονιά ο Γερο-Αμβρόσιος είχε τον λόγο στα διακονήματα που έδιδαν. Πρώτα συνεδρίαζαν και έβγαζαν τους επιτρόπους. Εκτυπούσαν οι καμπάνες μεγαλοπρεπώς και την επομένη έβαζαν τους διακονητές. Στο τυπικαριό ανθρώπους με πολυχρόνια πείρα, όπως ήταν ο Γερο-Ανδρέας, ο Γερο-Γρηγόριος και ο Γερο-Θεόφιλος. Κατόπιν τον κανονάρχη και τους εκκλησιαστικούς, παλαιούς με πείρα, όπως ήταν ο μακαριστός Γεδεών και ο Πέτρος. Κατόπιν τον διαβαστή. Ο μακαριστός πατήρ Κουκουζέλης κανοναρχούσε σε όλους τους ήχους…

Οι συμπατριώτες Λαυριώτες πατέρες Εφραίμ (αριστερά) και Αββακούμ.

»Οι απλοί πατέρες ζούσαν λιτά και απέριττα στην πτέρυγα του κοινού, στη νότια πλευρά της Λαύρας, που ήταν από την εποχή του αγίου Αθανασίου. Ήταν ντυμένοι με φτωχικά και μπαλωμένα ράσα, ρούχα και παπούτσια. Βλέπονταν στους στενούς διαδρόμους και μαζεύονταν τον χειμώνα στο μεγάλο δωμάτιο, που είχαν μία μασίνα και στέγνωναν τα ρούχα τους, όπως και μία κοινή βρύση που έπιναν όλοι νερό. Στο κελλί τους υπήρχε μόνο μία λάμπα, το κρεβάτι τους, η σόμπα και τα θρησκευτικά τους βιβλία. Ήταν φτωχοί και υπηρετούσαν σε όλα τα διακονήματα. Σέβονταν τους προϊσταμένους, οι οποίοι ήταν ενδεδυμένοι με μία μεγαλοπρέπεια ωσάν ηγούμενοι η αρχιερείς, αλλά και γεμάτοι ευλάβεια και φόβο Θεού. Ζούσαν σε αυτά τα απλά κελλιά και ο Γερο-Θεόφιλος και ο Γερο-Αββακούμ ως ασκητές και ερημίτες και φτωχοί και άποροι…».

Έτσι ζούσε και ο μακάριος Γερο-Εφραίμ. Ανεπαύθη εν Κυρίω στις 25.6.1999.

Πηγές-Βιβλιογραφία

Εφραίμ Λαυριώτου μοναχού, Αναμνήσεις Λαυρεωτών Γερόντων, Πρωτάτον 57/1996, σσ. 6-8. Αναστασίου ίερομ., Αθωνικά Δίπτυχα, Άγιον Όρος 2000, σ. 18.

Πηγή: Μοναχού Μωυσέως Αγιορείτου, «Μέγα Γεροντικό ενάρετων αγιορειτών του εικοστού αιώνος, τόμος Γ΄ 1984-2000, σελ.1483 – 1486

Η διά της λαβίδος των χειρών Κοινωνία και η κεχωρισμένη μετάληψη των Τιμίων ΔώρωνΠαναγιώτης Σκαλτσής, Καθηγητής, Πρόεδρος Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ.

Στη θεία Λειτουργία του αγίου Ιακώβου σημειώνονται τα εξής όσον αφορά τον τρόπο Κοινωνίας των πιστών· «Ο Κύριος θα ευλογήσει και θα μας αξιώσει να λάβουμε τον πύρινον άνθρακα με καθαρές τις λαβές των δακτύλων μας και να τον τοποθετήσουμε στα στόματα των πιστών, για τον καθαρισμό και τον ανακαινισμό των ψυχών και των σωμάτων τους τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων» («Ο Κύριος ευλογήσει και αξιώσει ημάς αγναίς ταίς των δακτύλων λαβαίς λαβείν τον πύρινον άνθρακα και επιθείναι τοις των πιστών στόμασιν εις καθαρισμόν και ανακαινισμόν των ψυχών αυτών και των σωμάτων νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων»)[15]. Στο κείμενο αυτό φαίνεται ότι η μετάληψη γίνεται «ταίς των δακτύλων λαβαίς», με το χέρι δηλαδή του λειτουργού ιερέα και απ’ ευθείας στο στόμα του πιστού. Δεν είναι σαφές όμως εάν ο άρτος ήταν εμβαπτισμένος στο αίμα ή εάν ακολουθούσε χωριστά η μετάδοση από το ποτήριο, όπως, καθώς είδαμε, με σαφήνεια σημειώνεται στην ερμηνεία της Ιεροσολυμιτικής Λειτουργίας από τον άγιο Κύριλλο Ιεροσολύμων. Για την Κοινωνία βεβαίως των ιερέων προβλεπόταν μεγάλες μερίδες τις οποίες ο προεστώς της συνάξεως έβαπτε «εις τον κρατήρα» (ποτήριο).

Φωτογραφία: Ραφαήλ Γεωργιάδης

Θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι κατ’ αναλογίαν γινόταν το ίδιο και για τους πιστούς, με μικρότερες όμως μερίδες. Υπάρχουν βέβαια και μαρτυρίες στη χειρόγραφη παράδοση, ελάχιστες, σύμφωνα με τις οποίες οι ιερείς κοινωνούσαν πρώτα το σώμα και μετά το αίμα χωριστά[16]. Η διάταξη που ακολουθεί, μετά την μετάληψη του κλήρου, σύμφωνα με την οποία οι διάκονοι «επαίρουσι τους δίσκους και τους κρατήρας εις το μεταδούναι τω λαώ»[17] (οι πολλοί δίσκοι και τα πολλά ποτήρια εξυπηρετούσαν τη μεγάλη προσέλευση του λαού στη θεία Κοινωνία), αφήνει περιθώρια διπλής ερμηνείας, όσον αφορά την Κοινωνία των πιστών. Πρώτον ότι ο ιερέας έπαιρνε μία μερίδα από το δισκάριο που κρατούσε ο διάκονος και αφού την εμβάπτιζε στο ποτήριο την έθετε στο στόμα του κοινωνούντος. Δεύτερον ότι μετεδίδετο πρώτον στο στόμα η μερίδα (σώμα) και ακολουθούσε η μετάληψη του αίματος από το ποτήριο[18]. Ο εμβαπτισμός πάντως του άρτου στον οίνο δεν ήταν άγνωστος στην Ανατολή. Την παράδοση αυτή κρατούν μέχρι και σήμερα οι Αρμένιοι. Στην Αρμενική Λειτουργία «ο διάκονος και ο λαός κοινωνούν υπ’ αμφότερα τα είδη, όχι όμως απ’ ευθείας εκ του ποτηρίου ούτε διά λαβίδος. Ο ιερεύς κρατεί και διά των δύο χειρών το ποτήριον και υπεράνω αυτού τον άγιον άρτον, εμβεβαπτισμένον εις το τίμιον αίμα. Διά των δύο δακτύλων της δεξιάς κόπτει μερίδα εξ αυτού και την αποθέτει εις το στόμα των κοινωνούντων»[19]. Όπως αντιλαμβάνεται κανείς και αυτός ο τρόπος Κοινωνίας έχει τις πρακτικές του δυσκολίες.

Για την μετάδοση των θείων δώρων ξεχωριστά κάνει λόγο και η θεία Λειτουργία του Αποστόλου Μάρκου· «Και όταν μεταδιδοί τω κλήρω και τω λαώ, λέγει· Σώμα άγιον του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού. Και εις το ποτήριον λέγει· Αίμα τίμιον του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού»[20]. Και σ’ αυτήν τη θεία Λειτουργία αναφέρονται στην επίκληση πολλοί άρτοι και πολλά ποτήρια· «έπιδε εφ’ ημάς και εξαπόστειλον επί τους άρτους τούτους και επί τα ποτήρια ταύτα το Πνεύμα σου το άγιον, ίνα αυτά αγιάση και τελειώση ως παντοδύναμος Θεός»[21].

Σύμφωνα με τις ως άνω μαρτυρίες η έννοια της λαβίδος παραπέμπει στην με την λαβή των χειρών Κοινωνία του άρτου. Ο ιερέας έθετε στο στόμα του πιστού τον άρτο, κατά πάσαν πιθανότητα εμβαπτισμένο στον οίνο (Λειτουργία Ιακώβου) ή έθετε την μερίδα στην σε σχήμα σταυρού παλάμη του κοινωνούντος. Εκείνος στη συνέχεια την έβαζε στο στόμα του (Αποστολικές Διαταγές, Κύριλλος Ιεροσολύμων). Ο διάκονος στη συνέχεια προσέφερε το ποτήριο. Μόνο σε περιπτώσεις ασθενών ή μελλοθανάτων ή όσων δεν μπορούσαν να λάβουν με το χέρι των τη θεία Κοινωνία ο άρτος, σύμφωνα με τον 18ο κανόνα της εν Καρθαγένη Συνόδου (397), ερρίπτετο στο στόμα των[22]. Αυτό προφανώς γινόταν ή με το χέρι ή με τη βοήθεια κάποιου οργάνου καταλλήλου για την έκτακτη αυτή ανάγκη[23]. Το εργαλείο αυτό θα μπορούσε να είναι η λαβίδα με τη μορφή τσιμπίδας ή κοχλιαρίου. Αυτό μας οδηγεί στη σκέψη ότι παράλληλα με τον αρχικό τρόπο Κοινωνίας με το χέρι θα υπήρχε και κάποιο βοηθητικό αντικείμενο (λαβίδα) για τις έκτακτες ανάγκες, κάτι που επικράτησε αργότερα. Πώς π.χ. γινόταν η θεία μετάληψη όσων δεν ήσαν παρόντες στον τόπο της σύναξης σύμφωνα με όσα γράφει ο Ιουστίνος, ότι δηλαδή «και τοις ου παρούσι διά των διακόνων πέμπεται»;[24].

[15] F. A. Brightman, Liturgies Eastern and Western, Oxford, At the Clarendon Press, M DCCC XCVI, σ. 63.
[16] Ἀλκιβιάδη Κ. Καζαμία, Ἡ θεία Λειτουργία τοῦ ἁγίου Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου καί τά νέα Σιναϊτικά χει-ρόγραφα, Θεσσαλονίκη 2006, σσ.216-219.
[17] F.A. Brightman, ὅ.π., σ. 64.
[18] Βλ. Ἀριστείδη Γ. Πανώτη, Ἡ θεία Λειτουργία τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου, ἤτοι ἡ τέλεσις τῆς θείας Εὐχαριστίας τῶν Ἐκκλησιῶν Ἀντιοχείας καί Ἱεροσολύμων κατά τήν παλαιοχριστιανικήν τάξιν, Ἀθῆναι 1986, σ. 59.
[19] Ἰωάννου Μ. Φουντούλη, Κείμενα Λειτουργικῆς, τεῦχος Γ΄. Θεῖαι Λειτουργίαι, Θεσσαλονίκη 2007, σσ.376-377, 419. Στό κείμενο τῆς Λειτουργίας σημειώνεται ἀκριβῶς τό ἑξῆς: «Κοινωνεῖ δέ τούς πιστούς, λαμβάνων διά τῶν δύο δακτύλων μερίδα ἐκ τοῦ ἁγίου ποτηρίου καί θέτων εἰς τό στόμα αὐτῶν καί λέγων· Τό σῶμα καί τό αἷμα τοῦ Κυρίου καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ γένοιτό σοι εἰς ἱλασμόν καί εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν».
[20] Ἰωάννου Μ. Φουντούλη, Κείμενα Λειτουργικῆς Γ΄. Θεῖαι Λειτουργίαι, Θεσσαλονίκη 2007, σ. 61.
[21] Ἰωάννου Μ. Φουντούλη, ὅ.π., σ. 54. Περί τῆς παραδόσεως τῶν πολλῶν ἄρτων καί τῶν πολλῶν ποτηρίων στή λειτουργική μας ἱστορία βλ. Παναγιώτη Ἰ. Σκαλτσῆ «Οἱ πολλοί ἄρτοι καί τά πολλά ποτήρια στή θεία Λειτουργία», ἐν «Ἱερουργοί καί Φιλοθεάμονες». Κεφάλαια Ἱστορίας καί Θεολογίας τῆς Λατρείας [Λει-τουργικά καί Ὑμνολογικά Παράλληλα -1], ἐκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 2014, σσ. 563-616.
[22] Mansi 3, 720.
[23] Παναγιώτη Ν. Τρεμπέλα, Αἱ τρεῖς Λειτουργίαι κατά τούς ἐν Ἀθήναις κώδικας, Ἀθῆναι 1982, σ. 150.
[24] Ἰουστίνου, Ἀπολογία, 67, PG 6, 429 C.

Αγίου Ιγνατίου Μπριατσανίνωφ, Βάλε φωτιά στις σκέψεις μου και στην καρδιά μου!

 

Ξεχύνω τα λόγια της καρδιάς μου, που απαλά σκιρτά από χαρά άφθαρτη κι ανέκφραστη. Αδελφοί, αν εισχωρήσετε στα λόγια μου με καθαρό λογισμό, θα ευφρανθείτε σαν σε συμπόσιο πνευματικό! Η πίστη στο Χριστό είναι ζωή. Όποιος τρέφεται με την πίστη, γεύεται ήδη, στη διάρκεια της επίγειας πορείας του, την αιώνια ζωή, που ετοιμάστηκε για τους δικαίους στο τέλος αυτής της πορείας. Ο Κύριος είπε: «Όποιος πιστεύει σ’ εμένα, αυτός έχει την αιώνια ζωή».

Με την πίστη οι άνθρωποι του Θεού υπέμειναν σκληρές δοκιμασίες. Έχοντας οικειωθεί το πλούτο και την ευφροσύνη της αιώνιας ζωής, θεώρησαν σκουπίδια τα θέλγητρα της πρόσκαιρης. Με την πίστη δέχονταν τις θλίψεις και τις στενοχώριες σαν δώρα του Τριαδικού Θεού, δώρα με τα οποία Εκείνος τους αξίωσε να γίνουν μιμητές και μέτοχοι των παθημάτων ενός από τα πανάγια Πρόσωπά Του, που έστερξε να δεχθεί τη φύση μας και να οικονομήσει τη λύτρωσή μας. Η απέραντη ευφροσύνη, που γεννιέται από την πίστη, καταβροχθίζει τη σκληρότητα του πόνου. Έτσι, στη διάρκεια οδυνηρών βασάνων, νιώθει κανείς μόνο τέρψη. Το ομολόγησε ο μεγαλομάρτυρας Ευστράτιος (13 Δεκεμβρίου) λίγο πριν από την τελείωσή του. Τα βασανιστήρια στα οποία με υποβάλλεις, είπε στον ηγεμόνα Αγρικόλα, είναι για μένα ευφροσύνη!.

Με την πίστη οι άγιοι βυθίστηκαν στα βάθη της ταπεινοφροσύνης. Με τα καθαρά μάτια της πίστεως είδαν πως οι ανθρώπινες θυσίες στο Θεό δεν είναι παρά τα χαρίσματα του Θεού στον άνθρωπο, χρέη του ανθρώπου στο Θεό, αχρείαστα σ’ Εκείνον αλλά απαραίτητα και σωτήρια για τον άνθρωπο. «Άκου, λαέ μου», λέει ο Θεός, «γιατί θα σου μιλήσω· άκου, Ισραήλ, γιατί θα διαμαρτυρηθώ σ’ εσένα. Ο Θεός, ο Θεός σου, είμ’ εγώ. Δεν θα σε ελέγξω για τις θυσίες σου… γιατί δική μου είναι όλη η οικουμένη και δικά μου όλα τα πλούτη της», «τί έχεις που να μην το έλαβες; Αφού, λοιπόν, το έλαβες από το Θεό, γιατί καυχιέσαι σαν να μην το είχες λάβει ως δώρο;». «Σ’ οποίον δόθηκαν πολλά, πολλά θα ζητηθούν απ’ αυτόν και σ’ οποίον δόθηκαν περισσότερα, περισσότερα θα ζητηθούν».

Οι άγιοι του Θεού θαυματουργούσαν, ανάσταιναν νεκρούς, προέλεγαν το μέλλον, ήταν γεμάτοι από πνευματική γλυκύτητα, αλλά συνάμα και γεμάτοι από ταπεινοφροσύνη. Με απορία, θαυμασμό και φόβο έβλεπαν ότι ο Θεός έστερξε γενναιόδωρα να προσφέρει και να εμπιστευτεί το Άγιο Πνεύμα Του στο χώμα, στη λάσπη. Μπροστά σ’ αυτό το μυστήριο, ο νους κυριεύεται από φρίκη και σωπαίνει, η καρδιά πλημμυρίζει από ανείπωτη χαρά, ενώ η γλώσσα δεν έχει τη δύναμη να εκφραστεί.

Με την πίστη οι άγιοι αγάπησαν τους εχθρούς τους. Τα μάτια του νου τους, φωτισμένα από την πίστη, σταθερά έβλεπαν το Θεό μέσα στη πρόνοιά Του. Σε παραχώρηση αυτής της θείας πρόνοιας απέδιδαν οι άγιοι όλες τις επιθέσεις που δέχονταν. Έτσι ο Δαβίδ, «βλέποντας τον Κύριο παντοτινά μπροστά του», για να μη λιποψυχήσει μπροστά στις τόσες θλίψεις και δοκιμασίες του, αποκρίθηκε, όταν ο Σεμεΐ τον καταριόταν και τον πετροβολούσε: «Ο Κύριος του είπε να καταριέται τον Δαβίδ. Τί δουλειά έχετε εσείς μ’ έμενα, γιοί της Σαρουΐας», λογισμοί της οργής και της εκδικήσεως; «Αφήστε τον να με καταριέται, γιατί ο Κύριος του το είπε… Ίσως ο Κύριος, βλέποντας την ταπείνωσή μου, να μου δώσει αγαθά αντί για την κατάρα…».

Η ψυχή δέχεται τη δοκιμασία σαν θεραπεία των ασθενειών της. Ευγνωμονεί το Θεό και Του ψάλλει: «Βάλε με, Κύριε, σε δοκιμασίες, βάλε με σε πειρασμούς, βάλε φωτιά στις σκέψεις μου και στην καρδιά μου». Έτσι ας αντιμετωπίζουμε τις δοκιμασίες. Για τους ανθρώπους και τα άλλα όργανα των δοκιμασιών μας ας μη νιώθουμε καμιά κακία, καμιά εχθρότητα. Η ψυχή που δοξολογεί τον Πλάστη της, η ψυχή που ευγνωμονεί τον ουράνιο Γιατρό, πλημμυρισμένη από ανέκφραστα αισθήματα, αρχίζει να ευλογεί τα μέσα της θεραπείας της.

Και να! Ξάφνου ανάβει μέσα της η αγάπη προς τους εχθρούς. Τότε ο άνθρωπος είναι έτοιμος να θυσιάσει και τη ζωή του για τον εχθρό του, θεωρώντας μάλιστα πως αυτό δεν αποτελεί στην πραγματικότητα θυσία αλλά υποχρέωση, υποχρέωση ανάξιου δούλου. Από τώρα ο ουρανός είναι ανοιχτός. Μπαίνουμε στην αγάπη προς τον πλησίον και μέσω αυτής στην αγάπη προς το Θεό. Βρισκόμαστε στο Θεό και ο Θεός βρίσκεται σ’ εμάς. Να τί θησαυρό περιέχει η πίστη, η μεσίτρια και χορηγήτρια της ελπίδας και της αγάπης. Αμήν.

Έρημος Άγιου Σεργίου, 1840

(Αγίου Ιγνατίου Μπριατσανίνωφ,  «Ασκητικές Εμπειρίες « Α΄.  Ι. Μ. Παρακλήτου  2008).

Η προσευχή μας και η ανταπόκριση του Θεού - Αββάς Ισαάκ ο Σύρος..

Όταν είσαι άρρωστος, να πεις: Μακάριος είναι όποιος αξιώθηκε από το Θεό να υποστεί άγιες δοκιμασίες, με τις οποίες κληρονομούμε την αιώνια ζωή. Διότι ο Θεός επιφέρει τις αρρώστιες για να αποκτήσει η ψυχή υγεία. 

Ένας άγιος είπε ότι ο μοναχός που δεν υπηρετεί τον Κύριο θεαρέστως, και που δεν αγωνίζεται με ζήλο για τη σωτηρία της ψυχής του, αλλά είναι αμελής στην άσκηση των αρετών, εξάπαντος, με την παραχώρηση του Θεού, πέφτει στις θλίψεις, για να μη μείνει αργός και πέσει, από την πολλή αργία, στα χειρότερα πάθη. 

Γι’ αυτό ο Θεός επιφέρει τους πόνους στους ράθυμους και αμελείς, για να μελετούν σ’ αυτούς τη σοφία Του, και να μην πηγαίνει το μυαλό τους στα μάταια.

Και ο Θεός το κάνει αυτό σ’ αυτούς που τον αγαπούν, για να τους παιδαγωγήσει, και να τους δώσει σοφία, και να τους διδάξει το άγιο θέλημά Του. 

Αυτοί οι αμελείς μοναχοί, όταν παρακαλούν το Θεό, κάνει πως δεν τους ακούει αμέσως, μέχρι να ατονήσει η ραθυμία τους και μάθουν πολύ καλά, ότι όλες αυτές οι θλίψεις τούς βρήκαν εξαιτίας της αμέλειας και της τεμπελιάς τους. 

Στον προφήτη Ησαΐα γράφει: «Όταν απλώνετε ικετευτικά τα χέρια σας σε μένα, λέει ο Κύριος, θα πάρω τα μάτια μου από πάνω σας. Και αν πληθύνετε τις ικεσίες σας, δε θα σας ακούσω» (Ησ. 1:15). 

Αυτό βέβαια λέχθηκε για άλλους ανθρώπους, του καιρού εκείνου, αλλά σίγουρα το νόημά του αναφέρεται σ’ αυτούς που εγκαταλείπουν τον άγιο δρόμο του Κυρίου.

Αφού λέμε ότι ο Θεός είναι πολυέλεος και πολυεύσπλαχνος, για ποιο λόγο, στις θλίψεις μας, ενώ τον παρακαλούμε συνέχεια στις προσευχές μας, δε μας ακούει, αλλά παραβλέπει τη δέησή μας; 

Την απάντηση τη βρίσκουμε και πάλι στον προφήτη Ησαΐα (59:1): «Δεν είναι κοντό το χέρι του Κυρίου, ώστε να μη φτάνει να σας σώσει, ούτε είναι βαρύκοος, ώστε να μη σας ακούει, αλλά είναι οι αμαρτίες σας που έκαμαν το Θεό να μη σας ακούει». Να θυμάσαι πάντοτε το Θεό, σε κάθε περίσταση, και θα σε θυμηθεί ο Θεός, όταν πέσεις σε πειρασμούς. (24)

Ένας από τους αγίους πατέρες μας έγραψε ότι όποιος δε λογαριάζει τον εαυτό του για αμαρτωλό, η προσευχή του δεν είναι ευπρόσδεκτη από τον Κύριο.(379)

Εάν ζητήσεις κάτι από το Θεό, και δεν εισακουσθείς γρήγορα, μη λυπάσαι· γιατί εσύ δεν είσαι πιο σοφός από το Θεό. Αυτό το κάνει ο Θεός από μακροθυμία: ή, δηλαδή, γιατί είσαι ανάξιος να δεχθείς την εκπλήρωση του αιτήματός σου, και άρα θα ζημιωθείς αν το λάβεις, ή γιατί η κατάσταση και η πορεία της καρδιάς σου δεν είναι ανάλογη με τα αιτήματά σου, ή γιατί δεν έφθασες ακόμη σε τέτοια πνευματικά μέτρα, ώστε να μπορείς να δεχθείς το χάρισμα που ζητάς. 

Διότι δεν πρέπει να επιβάλλουμε στον εαυτό μας να δέχεται πράγματα που ακόμη δεν αντέχουν τα μέτρα μας, για να μην αχρηστευθεί αυτό που θα μας χαρίσει ο Θεός, με το να το λάβουμε γρήγορα. Διότι, ό,τι λαμβάνουμε εύκολα, γρήγορα το χάνουμε· ενώ ένα πράγμα που το αποκτάμε με καρδιακό πόνο, το φυλάγουμε σαν θησαυρό, με μεγάλη προσοχή. (185)

 ✶✶✶

Συμβαίνει συνήθως στους μοναχούς που αγωνίζονται στην ησυχία, να ταραχθεί η ψυχή από το σκοτάδι των παθών. 

Όπως δηλαδή οι ηλιακές ακτίνες καλύπτονται από τα σύννεφα, έτσι μπορεί και συ να στερηθείς για λίγο την πνευματική παρηγοριά, από το νέφος των παθών που επισκιάζει την ψυχή σου, και να φύγει για λίγο από μέσα σου η χαροποιός δύναμη του Θεού, και να σκεπάσει το νου σου ασυνήθης ομίχλη· όμως ας μην ταραχθεί ο λογισμός σου, αλλά να κάνεις υπομονή, και να διαβάζεις τα βιβλία των αγίων διδασκάλων μας, και να ζορίσεις τον εαυτό σου στην προσευχή, και να περιμένεις τη θεία βοήθεια. 

Και θα ‘ρθει αμέσως, χωρίς να καταλάβεις το πώς. Όπως δηλαδή οι ακτίνες του ήλιου διώχνουν το σκοτάδι και φωτίζουν τη γη, έτσι μπορεί και η προσευχή να διαλύσει και να διασκορπίσει από την ψυχή τα σύννεφα των παθών, και να φωτίσει το νου με το φως της θείας χαράς και της παρηγοριάς. (53)

Όταν παρασταθείς ενώπιον του Θεού να προσευχηθείς, έτσι να θεωρείς τον εαυτό σου: σαν το μυρμήγκι, και σαν τα ερπετά της γης, και σαν βδέλλα, και ταπεινό σαν το παιδάκι που ψελλίζει. 

Να μην πεις στο Θεό λόγια που προδίδουν τις γνώσεις σου, αλλά να τον πλησιάσεις, και να σταθείς ενώπιόν του με το ταπεινό και άκακο φρόνημα του νηπίου, για να αξιωθείς να προστατευθείς και να καθοδηγηθείς από την πατρική εκείνη πρόνοια, που έχει ο πατέρας για τα παιδάκια του· γιατί έχει λεχθεί ότι «ο Κύριος φυλάσσει τα νήπια» (Ψαλμ. 114:6). (67)

Από το βιβλίο: Κωνσταντίνου Καρακόλη, Ανθολόγιο από την ασκητική εμπειρία του Αγίου Ισαάκ του Σύρου. Εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη», σελ. 135.

Η δοξολογική προσευχή Η ευχαριστία κατά τη θλίψη ευαρεστεί τον Θεό Αρχιμανδρίτου Ζαχαρία Ζάχαρου

Πηγή: "Ο κρυπτός τής καρδίας άνθρωπος". Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ Αγγλίας.



Στις πατερικές διδασκαλίες αναφέρεται ότι ο Θεός εκτιμά τρία πράγματα: την καθαρή προσευχή, τη μοναχική υπακοή και την απόδοση ευχαριστίας μπροστά στην απειλή του θανάτου από αρρώστια, διωγμό ή θλίψη.

Κάποτε πήγα στο νοσοκομείο, για να κάνω μια επέμβαση. Έπρεπε να μείνω εκεί μία εβδομάδα και σκέφτηκα ότι είχα τη δυνατότητα να δοκιμάσω κάτι από αυτά τα τρία πράγματα. Πήρα την απόφαση για όλο το διάστημα που θα έμενα εκεί να μη λέω καμία άλλη προσευχή, εκτός από το «Δόξα Σοι, ο Θεός, δόξα Σοι. Σε ευχαριστώ για όλα».

Προσευχόμουν αρκετές ημέρες με αυτόν τον τρόπο και προς το τέλος της εβδομάδας ήταν τόσο όμορφα, άνετα και φωτεινά, ώστε λυπόμουν που θα έφευγα από το νοσοκομείο. Επομένως, το ότι είχα διαβάσει κάπου ότι η ευχαριστία κατά την αρρώστια ευαρεστεί τον Θεό ήταν πολύ σημαντικό, γιατί όταν ήρθε η ώρα της ανάγκης, γνώριζα τη θεωρία, την εφάρμοσα και ο Θεός με βοήθησε.

Ώστε ωφελεί πολύ να γνωρίζουμε το τέλειο και εκείνο που εκτιμά ο Θεός. Όλη η αλήθεια του Ευαγγελίου που έχουμε ακούσει και μελετήσει θα αποδειχθεί πολύτιμη για την ώρα της ανάγκης και θα μας σώσει.

Δεν με ακούει ο Θεός. Εγώ πόσο Τον ακόυω; (αγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς)

Στον έμπορο Σ.Τ., τον οποίο «ο Θεός δεν ακούει».

Παραπονιέσαι, ότι ο Θεός δεν ακούει τις προσευχές σου. Σε πολλές δυσκολίες προσευχόσουν στον Θεό, και ποτέ δεν σε έσωσε από καμία! Πως όχι, αναρωτιέμαι, αφού ιδού εσύ επέζησες από τις δυσκολίες;
Όμως επίτρεψέ μου μία ερώτηση: εσύ, ακούς το Θεό ;
Μέσα και από την Παλαιά και από την Καινή Διαθήκη ο Ύψιστος υποσχέθηκε να ακούει τους ανθρώπους υπό τον όρο οι άνθρωποι να ακούν Εκείνον. Εσύ ακούς τον Θεό, αφού ζητάς ο Θεός να ακούει εσένα ; Εκπληρώνεις τους θεϊκούς νόμους και κρατάς τις τάξεις Του;
Εάν δεν το κάνεις, τότε είναι παράξενη η απαίτησή σου, ο Θεός να ακούσει εσένα και να υπακούσει. Ο Θεός κατέβηκε στη γη και έπλυνε τα πόδια εκείνων που Τον αγαπούν. Στον Δημιουργό μας είναι μεγάλη χαρά να ακούει τα υπάκουα παιδιά Του. Ο Δημιουργός υπάκουσε στον Μωυσή, τον Αβραάμ και τον Ιακώβ σ’ ότι Τον παρεκάλεσαν. Και μέσω φυσικών και υπερφυσικών ενεργειών Εκείνος άπλωνε το έλεός Τους σ’ εκείνους που εκπλήρωναν τον νόμο Του.
Εάν Αυτός δεν ήθελε να υπακούσει τις δικές μου και τις δικές σου προσευχές, τούτο συνέβη ή εξαιτίας του ότι εμείς δεν θέλαμε να υπακούσουμε τις εντολές Του από την Διαθήκη ή επειδή οι προσευχές μας ήταν ανορθόδοξες. Μέσω του Ησαΐα έλεγε ο Κύριος στον ανυπάκουο λαό: «Εάν πληθύνητε την δέησιν, ουκ εισακούσομαι υμών» (Ησ. 1,15). Ενώ λίγο πιο μετά: «Και εάν θέλητε και εισακούσητέ μου, τα αγαθά της γης φάγεσθε» (Ησ. 1,19). Ο Θεός μας ακούει όταν ακούμε και δεν ακούει όταν δεν ακούμε.
Ακόμα, δεν ακούει ούτε τότε που ζητάμε κάτι επιζήμιο και ανόητο. Οι απόστολοι Ιάκωβος και Ιωάννης παρακάλεσαν μία φορά τον Κύριο, ν’ αφήσει φωτιά από τον ουρανό στο χωριό, το οποίο δεν ήθελε να τους δεχθεί για να περάσουν τη νύχτα. Αυτός «στραφείς δε επετίμησεν αυτοίς» (Λουκ. 9,55). Όχι μόνο δεν τους εκπλήρωσε τα αιτήματα, αλλά τους μάλωσε. Θυμήσου και εσύ, εάν οι προσευχές σου ήταν αξίες του ανθρώπου και αξίες του Θεού.
Κάτι ακόμα. Γιατί προσεύχεσαι στον Θεό μόνο στη δυσκολία; Μ’ αυτό ταπεινώνεις τον εαυτό σου, ενώ οι υβρίζεις τον Θεό σου. Ο Δημιουργός μας, ζητά από μας να αισθανόμαστε αδιάκοπα τη δική Του παρουσία και ασταμάτητα να επικοινωνούμε μέσω της προσευχής μαζί Του : «Αδιαλείπτως προσεύχεσθε» (Α’ Θεσ. 5,17). Προσευχόμενος στον Θεό μόνο όταν σε βρίσκει καημός κάνεις τον εαυτό σου απλό ζητιάνο και ντροπιάζεις τον Θεό, αφού Τον καλείς σαν πυροσβέστη μόνο όταν καίγεται το σπίτι σου.
Ο Χριστός μας έδωσε το δικαίωμα να επικαλούμαστε τον δικό Του Πατέρα, ως δικό μας Πατέρα. Τι πιο γλυκό υπάρχει απ’ αυτό ; Και τι υπάρχει πιο γλυκό για τα παιδιά από το να βρίσκονται παρόντες οι γονείς τους ; Ας φροντίζουμε, λοιπόν, κι εμείς ασταμάτητα να στεκόμαστε στην παρουσία του ουράνιου Πατέρα μας, με την καρδιά και με τις σκέψεις και με τις προσευχές. Η προσευχή μας στον καιρό της προκοπής και της χαράς είναι σαν κάποιο κεφάλαιο προσευχής, που μας χρησιμεύει στις μέρες της δυσχέρειας και των βασάνων περισσότερο από τη στιγμιαία προσευχή όταν αυτές οι μέρες έρθουν.
 Ειρήνη από τον Κύριο
(Δρόμος δίχως Θεό δεν αντέχεται, Αγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς, εκδ. Εν πλω, σελ. 309-310)